Llinellau sirol: ymateb cymunedol cydlynol Cymru i gamfanteisio'n droseddol ar blant

Crynodeb diwedd y prosiect

Prif Negeseuon 

Cefndir

Mae mwy a mwy o sylw wedi bod ar Gamfanteisio Troseddol ar Blant (CTaB) dros y degawd diwethaf. Mae llawer o'r hyn sy'n hysbys am CTaB yn ymwneud â llinellau sirol, model o gyflenwi cyffuriau lle mae unigolion, grwpiau neu gangiau troseddol cyfundrefnol yn trin neu'n gorfodi plant ac oedolion bregus i gludo a storio cyffuriau ac arian. Fodd bynnag, mae diffyg diffiniad statudol ar hyn o bryd yn arwain at anghysondebau ynghylch sut mae sefydliadau'n diffinio ac yn deall camfanteisio troseddol ar blant  Mae'r prosiect hwn yn mynd i'r afael â'r anghysonderau hyn drwy gyfrannu at y sylfaen wybodaeth yng nghyd-destun Cymru a'i nod oedd datblygu pecyn cymorth i wella ymatebion ymarferwyr a chymunedol i CTaB.

Dull

Mabwysiadodd y prosiect ddyluniad archwiliadol gyda thri cham. 

1. Cynhaliwyd cyfweliadau a grwpiau ffocws rhwng mis Hydref 2020 a mis Mai 2021 gyda 21 o blant, 15 rhiant a oedd â phrofiad uniongyrchol o ecsbloetio troseddol, a 56 o weithwyr proffesiynol o sefydliadau statudol ac anstatudol ledled Cymru.
2. Gan dynnu ar egwyddorion ymchwil gweithredu, cymerodd grŵp cynghori prosiect ran mewn myfyrdod beirniadol cydweithredol ar ganfyddiadau prosiectau, mewn proses sy'n dod i'r amlwg er mwyn datblygu'r pecyn cymorth. Roedd y grŵp yn cynnwys pobl ifanc, rhieni a gweithwyr proffesiynol a oedd â phrofiad uniongyrchol o CTaB. 
3. Cyd-gynhyrchodd grŵp cynghori'r prosiect a rhanddeiliaid eraill y pecyn cymorth mewn proses ailadroddol o ddatblygu a mireinio.
    

Prif ganfyddiadau 

• Mae CTaB yn amlygu mewn tair prif ffordd yng Nghymru: llinellau sirol, llinellau aneglur (lle mae grwpiau lleol yn dynwared llinellau sirol) a delio lleol.
• Roedd y term llinellau sirol yn tynnu sylw oddi wrth blant sy'n cael eu hecsbloetio gan aelodau'r teulu, unigolion neu grwpiau lleol, hyd yn oed lle'r oedd y grwpiau hyn yn mabwysiadu model a lefelau tebyg o drais fel y grwpiau llinellau sirol.
• Mae presenoldeb syniadau ar sail rhywedd yn peri risg na fydd bechgyn sy'n cael eu camfanteisio yn rhywiol a merched sy'n cael eu camfanteisio yn droseddol yn cael eu hadnabod na'u diogelu. 
• Cafodd plant eu hecsbloetio oherwydd yr addewid o fudd ariannol a'r honiad bod gwneud arian drwy ddelio cyffuriau yn hawdd.  Roedd hyn yn fodd i leihau eu canfyddiadau ynghylch y risgiau a'r peryglon sy'n gynhenid ​​i'w cyfranogiad.
• Ar lefel y plentyn, mae angen ystyried arferion cynhwysiant ac eithrio ysgolion.  Gall hyn gynnwys hyfforddiant i athrawon a gweithwyr proffesiynol eraill yn CTaB a nodi anghenion plant yn gynnar fel y gellir eu cefnogi i aros yn yr ysgol.
• Ar lefel y teulu, rhaid mynd i'r afael â'r heriau sy'n gysylltiedig â magu plant ac effaith camfanteisio ar rieni a brodyr a chwiorydd.  Gall hyn gynnwys datblygu a darparu dulliau teuluol cyfan gyda'r nod o gynyddu gwybodaeth CTaB a chryfhau perthnasoedd rhwng rhieni a phlant.
• Ar lefel y system, mae angen agwedd fwy cynnil tuag at wahaniaeth deuaidd rhwng dioddefwr a chyflawnwr, cynnwys lleisiau plant a theuluoedd a gwneud penderfyniadau ar y cyd, a datblygu darpariaeth hyblyg o wasanaethau sydd wedi’u harfogi i weithio gyda risg y tu allan i’r teulu, a niwed i’r glasoed.
• Ar lefel gymunedol, mae angen creu a chynnal mannau diogel a lleoedd i blant, casglu gwybodaeth y gellir ei defnyddio i nodi addasiadau i'r modelau llinellau sirol a datblygu strategaethau ataliol a diogelu priodol. 
   

Daeth y prosiect i ben gyda phecyn cymorth a ffurflen asesu CTaB ar gyfer ymarferwyr a gwefan i rieni.